A verdadeira   historia sobre Pardo de Cela

Todos sabemos verdadeiramente a historia do mariscal Pardo de Cela e a sua morte na plaza maior de Modoñedo, pero... e realmente verdad esa historia??

A aparición do seu testamento da a coñecer datos que non se sabían e a sua  presunta morte no mes de outubro.

O descubrimento do testamento do Mariscal modifica a data da súa morte e revela segredos ocultos da lenda. Ademais das súas dúas fillas, tivo un varón non recoñecido A lenda do Mariscal Pedro Pardo de Cela non é a que se coñecía ata o momento. O achado do seu testamento,  tira por terra o mito que se creou sobre a súa figura. Coñecíase del que foi un nobre do século XV que, apoiado pola violencia, ascendeu a un ritmo veloz na escala social. Isto supúxolle enemistarse coas clases populares, coa igrexa e cunha parte importante da nobreza, estamento ao que pertencía. Tralo descubrimento  do seu testamento, realizado por Eduardo Pardo de Guevara, investigador do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), coñécense máis datos sobre a súa vida que cambian por completo a visión deste personaxe pertencente á historia de Galicia. No Medievo empezaron a circular os primeiros poemas sobre Pedro Pardo de Cela, e con eles, afianzabase o mito en torno á súa figura. Mito que pouco ten que ver coa realidade dun nobre medieval que velaba máis polos seus propios intereses que polos de Galicia, cos que se gañou a tradición que se lle atribuía. Sábese que o Mariscal non foi executado o 17 de decembro de 1483, tras uns rápidos acontecementos na vila, senón que morreu meses antes, o 3 de outubro, tras ser sometido a un proceso xudicial. Ademais, estes documentos sinalan que Pardo de Cela non era partidario de Juana a Beltraneja, senón de Isabel a Católica, malia ser quen ordenou a súa ejecución. Forma tamén parte da lenda, que este nobre galego era pai de dúas nenas, e descoñecíase a existencia dun terceiro fillo, de pouca idade. Sábese do bastardo que non chegou a idade adulta, posto que non se ten ningunha pegada documental del. Non era certo que tivese mala relación co clero, a relación do mariscal Pardo de Cela coa Igrexa de Mondoñedo non era difícil, só con algúns clérigos, a maior parte do testamento recolle desembargos da igrexa. De feito, a documentación atopada corresponde a dúas versións do testamento con lixeiras variacións, posto que o proceso xudicial tomou como válida e a que  se considera alterada, inclúe unha mención expresa ao desembargo de bens en favor do Bispo de Mondoñedo.

A guerra de Cuba 1898: Xose Alvariño Gabeiras.

O 29 de decembro de 1874 restaurouse a monarquia en España, despois da Republica de 1873, na persoa de Alfonso XII, fillo de Isabel II.

En 1885 morre Alfonso e queda como raiña rexente a sua muller, dona Maria Cristina de Habsburgo-Lorena, que deu a luz a Alfonso XIII.

No ano 1894 Cuba fixo un intento de querer separarse de España e seguiulle Filipinas en 1896. Como as relacions con Estado Unidos estaban mal tamen nese intre, ao se xuntaren estas tres situacions, estalou a guerra en xullo de 1898; nesta guerra a mariña estadounidense destruiu duas flotas españolas, unha en Cavite e outra en Santiago de Cuba.

O 10 de decembro de 1898 asinouse o "Tratado de Paris" en virtude da cal España perdeu Cuba, Filipinas e Puerto Rico.

Xose Alvariño Gabeiras, natural de Sillobre, era un mariñeiro de primeira dun dos barcos pertencentes a frota asentada en Santiago de Cuba, o "Pluton".

O 3 de xullo de 1898 houbo un combate naval coa frota norteamericana e suspostamente, segundo contaron Nicolas Garcia Barcia (tamen de Sillobre) e Cayetano Aneiros Cabanas (natural de Fene), que eran compañeiros del no buque, Xose caera morto por mor dunha das granadas que os americanos lanzaran.Pero non fora asi, Xose tivo forzas para pedir auxilio.

Carlos Boado, un alferez de navio ferrolan que conseguira chegar a costa nadando, albiscou a Xose e voltou a auga para rescatalo. Xose estaba malferido e Carlos meteuno nunha cova que habia na praia e segun contaba Boado, Xose dicia:"Ai don Carlos, de hoxe non paso. Eu morro" e tamen dicia que a auga lle facia moito ben nas feridas.

O bo alferez non dudou en poñerlle o seu uniforme de oficial e logo ir por auga para curalo. A fatalidade quixo que ao ir pola auga, os norteamericanos prenderan o alferez, e este o unico que pediu foi que fosen a rescatar o home ferido, pero eles o que fixeron foi atar a Xose Alvariño , en contra da sua vontade, e deixalo morrer ali.

Pouco tempo despois en Cuba estendeuse o rumor de que aqueles restos humanos atopados nunha cova da praia eran dun importante capitan de navio , Fernando Vilamil y Fernandez Cueto (ferrolan).

O xeneral norteamericano Leonard Wood foi ao lugar e comprobou que habia un craneo e osos dun home, atado con cordas a un sillon e cun uniforme de capitan da Armada Española ( o que Carlos Boado lle puxera a Xose Alvariño).

Boado, que ainda seguia vivo, aclararia a confusion algun tempo mais tarde, pero a pesar de todo o 7 de agosto de 1901 a raiña rexente, Dona Maria Cristina de Habsburgo-Lorena, dictou unha Real Orde por medio da cal: “Tributar el debido homenaje a los restos de aquel modesto servidor de la Patria”.

Dende aquel intre , Xose Alvariño Gabeiras, xace no Panteon de Marinos Ilustres de Cadiz, por Real Orde.

O poder dos Andrade no seculo XVIII.

Pouco tempo despois da unidade española feita polos Reis Catolicos , o Reino de Galicia dividese en 7 provincias: Betanzos, A Coruña, Lugo, Mondoñedo, Ourense, Santiago e Tui.
Pontedeume e outras terras que forman o seu partido xudicial, entre elas Sillobre, pertenceran a provincia de Betanzos ( a vila e xurisdicion de Pontedeume nos ultimos tempos dos señorios atopabase dividida en 2 alcaldias, unha maior e outra ordinaria. A alcaldia ordinaria constaba de distintas freguesias, entre elas a de Santa Mariña de Sillobre, agas o seu Coto de Belelle que pertencia a xurisdiccion de Caaveiro.
Durante o primeiro cuarto do seculo (1725-30) , ao fusionarse as familias dos Andrade  e os Lemos, a unidade existente antes comezara a estremar ata o punto de dexenerar no mais absurdo centralismo.
Os nobre foxen dos seus estados e buscan na Corte do Rei algunha proteccion. As terras que rodean o rio Eume viviran dende agora, desatendidas por parte dos seus novos donos.
Que dereitos en concepto de señorio da vila e xurisdicion de Pontedeume percibia a casa de Lemos? Canto cobraba a Condesa a titulo de herdeira e sucesora da casa de Andrade?
Pois ben, cobraba por "razon de vasalaxe e talla", "penas de camara", "dereitos de mostrencos por mar e terra", "dereitos de luctosa" ( e dicir, escoller unha peza ou trasto de cada cabeza de familia que morria) "dezmos da vila, xurisdiccion e estados do trigo e cebada, centeo, maiz, millo miudo, liño, viño, castaña e outros productos",...
Dona Tereixa de Andrade foi o derradeiro personaxe con quen a familia de Andrade deixa de existir automaticamente. Era a filla de don Fernando De Andrade e Perez das Mariñas e ao se xuntar en matrimonio con don Fernando Ruiz de Castro Osorio, Conde de Lemos ,  nome dos Andrade comeza a ser absorvido polo da familia dos Castro, a quen pasa o Señorio De Pontedeume.

Repercusión en Sillobre.

A mediados do seculo XVIII os veciños de cada parroquia foron sometidos a un interrogatorio, que constaba de 40 preguntas as cales deberian de respostar. Este e chamado " Catastro do Marques da Ensenada" e data do 1752.
Dito catastro da boa conta de todo co que nese intre se contaba en cada parroquia. Analizando o interrogatorio, os veciños din que a parroquia de Sillobre lle pertence " A freguesia de Santa Mariña de Sillobre era de señorio ( estaba rexida por un señor que levaba parte do que cultivaban os veciños) e pertencia, o estar dentro da xurisdiccion de Pontedeume, a Excelentisima Señora Condesa de Lemos"
En total habia "...91 vezinos..." aproximadamente, o que quere dicir que arredor de 445 persoas, entre as que se di no Catastro "... habia un pobre de solemnidad que vivia de limosna...". Tamen hai referencia  ao numero de casas que habia, que eran "83 habitables y 8 arruinadas".
Os cultivos que naquela epoca se sementaban eran o millo, trigo, centeo, cebada,... sementandose tamen distintas arbores e a vide ; existia unha gran parte de monte inutil e outra que estaba dedicada a coller leña.
Nese momento habia na parroquia:
-10 muiños fariñeiros de agua ( en Marraxon, O Cobelo, Arriba, Rol Vilanova, San Paio, Pegariña, Rio de Saa,...)
-156 colmeas, das que se obtiñan beneficios por cera, mel e enxame
-2 ferreiros, 2 carpinteiros, 1 zapateiro, 2 xastres, 1 taberna
-moitos animais, poldros, poldras, vacas, ovellas, caneiros, cabras, bois, terneiros, porcos,...
As terras pertencian a Igrexia e esta alugaba a particulares, pero faise referencia a "El Rey" dese momento Fernando VI, pois a Ulfe e a Calzada eran lugares de "plantio real", e dicir, os beneficios que xeraban esas terrar eran integros para o monarca.
Segudo o "Catastro do Marques da Ensenada" atopado en Santa Maria de Neda, "... eran del Rey una dehesa( conxunto de terras pechadas con valados arredor e destinadas a pastos ou cultivos) hacia Santa Marina de Sillobre, de 48 ferrados , un vivero plantado de robles nuevos y otros 8 ferrados de vivero de tercera calidad".
Esta e a resposta dada o capitulo 40 do Catastro polos vecinos nedeses.
O rueiro que ia dende Neda a devesa da Sua Maxestade era coñecido como "O Camiño Real" entre os veciños ( pode ser porque pasaba por por posesions do rei, ainda que outros camillos da parroquia tamen se lles chama dese xeito). Este camiño pasaba polo lugar chamado Pallota e chegaba ata outro chamado San Marcos.
Este foi un dos mais importantes eixos de comunicacion entre as xentes de Sillobre e Neda.
A Coroa estaba pasando por unha crise economica. A solocion que o Rei Fernando VI veu mais viable para salvar a situacion  foi a e impor un imposto sobre o tabaco, pois as rendas que esta xeraba eran das mais valiosas. O documento levara o nome de "Manuscrito da Renda do Tabaco". Nel especificase que dentro da provincia de Betanzos, haberia tres partidos: Betanzos, O Condado de Vilalba e Sobrado.
Sillobre pertencia ao de Betanzos, que dentro desde partido era propiedad do señorio laico, e dicir, que estaba en mans dun nobre, o Conde de Lemos.

A Idade Moderna nas terras de Sillobre.

• Seculo XV.

Despois de ver en seculos anteriores como os nobres levaban parte dos beneficios que os campesiños obtiñan co seu traballo na terra, no seculo XV, na comarca ferrolana quen tiña o dereito sobre estos dereitos era o Mosteiro de San Martiño de Xuvia, ainda que Don Diego de Andrade seria quen obtivese ese dereito para el mesmo.
Os monxes do Mosteiro de San Martiño otorgaronlle o 13 de xullo de 1472 a Don Diego de Andrade unha escritura , diante de Gonzalo Florez de Pontenova ( o escriban de Betanzos), pola cal ceden e aforan a el e a sua muller, Dona Maria de Faro das Mariñas , o señorio e dereito de recoller os beneficios de varios lugares , entre eles os de Sillobre .
Este privilexio servia tamen para todos os descendentes que herdasen a Casa de Andrade. Disto foron testemuñas Pedro de Sallobre, que era arcediano de Trasancos, Afonso Esquio, Rodrigo de Serantes e Alonso Pita, escudeiros da vila de Ferrol.

• Seculo XVI.

Neste seculo unha nova entidade de poboacion xorde na vida da parroquia de Sillobre, era o chamado "Coto de Belelle", que foi fundado polo rico mercader Juan Diaz Piñeiro Texada . Era alcalde ordinario da vila de Neda e seria o proxenitor de don Andres Benito Piñeiro, un sillobres que chegaria a ser mariscal dos primeiros Borbóns no seculo XVIII.
Ainda hoxe existen no Coto do Belelle os restos da casa señorial dos Diaz Piñeiro , onde habia unha capela cun fermoso escudo que ainda se conserva.
O escudo consta de nove partes, data de comezos do seculo XVIII  e posue unha inscripcion:  DON ANDRES/BENITO PIÑEIRO/MARISCAL DE/CAMPOS Y TENIENTE CORONEL.
Semella que a familia dos Andrade se apoderou de diversas propiedades de Caaveiro, que entre elas estaba este coto, que foi vendido por estes Andrade (vencellados a casa de Lemos)  a un mercador veciño de Pontedeume , chamado Xoan Diaz Cabrera.
Regoela e unha parroquia que dende o Seculo XVI esta anexionada a Sillobre eclesiasticamente. O coto de Regoela pertenecia a unha orden monastica regular, que era a orde do mosteiro de San Martiño de Xuvia.
No seculo XVI Reguela foi un coto redondo , chegando a ser na primeira metade do seculo señorio de Alonso de Parga e de Leonor Freire de Andrade.
Polo casamento de Xoan Pita da Veiga con doña Violante , filla dos citados anteriores, o coto redondo de Regoela pasou a ser propiedade da famila Pita da Veiga.

• Outros feitos historicos:

No seculo XVI Felipe II descubre o porto de Ferrol e aproveita del a sua boa situacion estratexica. Comenzando con el a etapa urbana e militar . Esta nova etapa afectara a vila de Ferrol e tamen afecta a todas as comarcas do arredor.
No ano 1528 veu unha forte ameaza de ataque as vilas mariñeiras que rodeaban Ferrol; pero sera nos anos 50 cando a guerra con Francia se encrudece, e ainda que finalmente se asina a paz, pasaronse momentos de angustia.
En 1589 movilizanse de novo as xentes galegas, e Ferrol, ao ser punto estratexico sera dende onde se organoce un exercito forte. No ano 1590 situanse nelas as armadas . E sera en 1603 canda a vila de Ferrol demande a reconstrucion causada polos desperfectos das armadas.
Para recostruir a vila ferrolá foi necesario recurrir os montes das comarcas que a rodeaban para talar as arboles e restaurar o destruido (entre eles atopabanse os montes de Sillobre)